Matematik bilimlerindeki sahte yayıncılık sorunu, bilimsel dürüstlüğü ve araştırma kalitesini tehdit eden önemli bir konudur. Bu soruna dikkat çekmek ve farkındalık yaratmak amacıyla, Uluslararası Matematik Birliği (IMU) ve Uluslararası Endüstriyel ve Uygulamalı Matematik Konseyi (ICIAM) tarafından hazırlanan kritik bir raporun Türkçe çevirisini sizlerle paylaşmayı bir görev sayıyoruz.

Bu kapsamlı rapor, Kasım 2023’te Web of Science’ın sahibi olan Clarivate’in “yüksek atıf alan araştırmacılar” listesinden matematik alanını çıkarmasıyla başlayan sürecin bir sonucudur. IMU ve ICIAM, bu gelişmenin ardından konuyu derinlemesine incelemiş ve sahte yayıncılığın bilim dünyasına verdiği zararları gözler önüne sermiştir.

Raporun İçeriği ve Önerileri
Rapor, sahte yayıncılıkla mücadele için üç temel alanda önemli öneriler sunmaktadır:

Politika Yapıcılar ve Kural Koyucular İçin Öneriler:
Bilimsel kaynak tahsislerinde ve değerlendirmelerde yalnızca bibliyometrik verilerin (atıf sayıları gibi metrikler) yeterli olmadığı vurgulanmaktadır. Bunun yerine, uzman değerlendirmelerine dayanan, daha nitelikli bir yaklaşımın benimsenmesi önerilmektedir. Sahte yayıncılığın bilime olan güveni sarsmasını engellemek için bu yaklaşım kritik önem taşımaktadır.

Kurumlar İçin Öneriler:
Kurumlar, sahte yayıncılığın itibarlarına zarar verebileceğini ve yanlış atama kararlarına yol açabileceğini göz önünde bulundurmalıdır. Bu nedenle:

• Atama ve yükseltme komiteleri, salt bibliyometrik verilerden ziyade, adayların nitelikli bilimsel etkinliklerini değerlendirmelidir.
• Öğretim üyeleri üzerinde “sık yayın yapma” baskısı kurmaktan kaçınılmalıdır.
• Araştırmacılar, yağmacı dergiler hakkında bilgilendirilmeli ve yayın kalitesi ile bibliyometrik göstergeler arasındaki sınırlı ilişki konusunda bilinçlendirilmelidir.

Bireysel Araştırmacılar İçin Öneriler:
Bireysel araştırmacılar, yayınlarını dikkatle seçmeli ve yanlışlıkla yağmacı dergilerde yayın yapmaktan kaçınmalıdır. Raporun bu konudaki tavsiyeleri şunlardır:

• Yalnızca bibliyometrik verilere güvenmek yerine, makalenin içeriğini ve kalitesini doğrudan okuyarak değerlendirin.
• Genç araştırmacılara bu riskler konusunda mentorluk yapın.
• ORCID gibi kalıcı kimliklerinizi kullanarak yayınlarınızın güvenilirliğini artırın ve şüpheli durumlar karşısında dikkatli olun.

Rapora Erişim
Bu önemli raporun tamamına ulaşmak için buraya tıklayın: IMU ve ICIAM’ın Matematikte Sahte Yayıncılık Raporu.

Bu çevirinin, tüm matematik camiamızı sahte yayıncılık konusunda bilgilendirmesini ve bilimsel dürüstlüğümüzü korumaya yönelik çabalarımıza katkı sağlamasını umuyoruz.

Saygılarımızla,
Türk Matematik Derneği Yönetim Kurulu